24 Feb Copywriter, check je auteursrecht

Je schrijft weleens wat voor een ander, en die betaalt jou ervoor. Is de tekst dan van die persoon, en betekent dat dat hij of zij er alles mee mag doen wat hij of zij wil, tot aan het einde der levensdagen?

Nee.

Want stel: je schrijft de teksten voor de website van bedrijf X. Dus je ontwikkelt een tone of voice, bedenkt een leuke invalshoek, snelt knappe koppen en rolt bonkige zinnen uit de briefing uit tot ware huzarenstukjes. Copy op de site, klant blij, jij blij.

Maar na een maand zie je ineens een folder voorbijkomen. Met exact diezelfde zinnen en koppen. Terwijl jouw toestemming hiervoor niet is gevraagd. Sterker nog, je wist niet eens dat ze een folder gingen maken. Mag dat?

Nou nee, dat mag niet.

Auteursrecht, wat is dat eigenlijk Thé?

De teksten die jij hebt geschreven zijn jouw intellectuele eigendom, en daarop berust auteursrecht. Jouw auteursrecht. Als je de teksten verkoopt aan bedrijf X, is de (stilzwijgende) afspraak doorgaans dat de opdrachtgever een exclusieve licentie heeft op deze teksten. Hij of zij koopt dus de rechten op jouw teksten, maar alleen voor het doeleinde waar jij ze voor geschreven hebt. Dus in dit voorbeeld: alleen voor het gebruik op de website. Niet voor een folder, of een nieuwsbrief, of een campagne.

Misschien denk je: Long hair, don’t care. Wat maakt mij het uit wat X doet met mijn teksten. Ze hebben toch betaald? Of niet dan? Maar dat zou je wel moeten schelen. Jouw teksten zijn jouw handelswaar. Je hebt ze waarschijnlijk zó geschreven dat ze perfect werken op een website. Maar niet in een folder.

Tekst uit de context

Dikke kans dat X, door een blokje tekst eruit te vissen en in een folder te plakken, de tekst letterlijk uit de context haalt. Jij als auteur weet waarschijnlijk precies waarom die zinnen nou juist daar, op die plek, staan. En waarom de alinea’s op deze volgorde staan. Wanneer je tekst zomaar verplaatst naar een ander medium kan het zijn dat de kracht van jouw zinnen verloren gaat. En dat terwijl jij deze klus, inclusief logo en links, juist net heel enthousiast op de portfoliopagina van je website had gezet. Niet zulke goede reclame voor jou dus.

Nog meer recht, jee

En als X de zinnen nou een beetje aanpast? Dan vervalt het auteursrecht, toch?

Mag ook al niet.

Stel: je hebt voor X een knoeperd van een slagzin geschreven voor een campagne. Natuurlijk heb je nog meer voor ze geschreven, maar die slagzin knalt werkelijk alle kanten op. Toegegeven, de directie was niet meteen om, maar de afdeling communicatie heeft flink lopen lobbyen en jouw slagzin is erdoor. Dus: let the campaign games begin. Totdat jij nietsvermoedend op hun website kijkt en jouw slagzin, maar dan de afgezwakte variant, te zien krijgt. Eh, dit was niet de afspraak. Maar goed, de factuur is al betaald. Laten zitten dan maar?

Nee.

Ook als je je opdrachtgever een exclusieve licentie geeft, of zelfs alle rechten aan hem overdraagt, heb jij nog altijd het persoonsrecht op je teksten. Dat betekent dat er zonder jouw toestemming niet gesleuteld mag worden aan jouw teksten.

Dit blog mag je trouwens delen, mits..

Als mensen goede sier willen maken met mijn teksten die ik bijvoorbeeld hier op dit blog schrijf, mag dat natuurlijk. Maar een bronvermelding of een linkje is dan wel zo netjes. Dat doe ik ook met Autersrecht.nl, waaruit ik heb geput. Of uit dit blog, of dit.

Wat te doen bij ge/misbruik van auteursrecht?

Ik ben zelf eigenlijk best coulant, als opdrachtgevers zinnetjes en woorden willen gebruiken op andere communicatieplatforms. Maar ik wil het wel graag weten. En als het andere platform totaal niet aanslaat bij wat ik heb gemaakt, dan geef ik geen toestemming. Maar ik wil best het één en ander best zo omschrijven dat deze platforms wél goede teksten krijgen. En dat klusje wil ik, voor mijn huidige opdrachtgever, best voorrang geven op mijn takenlijst. Als meerwerk, dus opnieuw gefactureerd. Of als opmaat naar een nieuwe klus.

En hoe voorkom ik dan inbreuk op auteursrecht?

Ik merk zelf dat freelancers te snel denken: ik doe gewoon mijn kunstje, en ik ga weer. En er zijn natuurlijk opdrachtgevers die ook zo denken: de tekst staat online, we hebben je niet meer nodig. Maar weet dat jij eigenaar blijft van jouw product. Dat is geen gunst van de opdrachtgever, maar een verworven recht. Wanneer je hierover duidelijke afspraken maakt met je opdrachtgever laat je bovendien zien dat je je vak serieus neemt.

Dus leg in je algemene voorwaarden (die heb je wel, toch?) goed vast onder welke voorwaarden een opdrachtgever jouw product mag gebruiken.

En wil je daar wat inspiratie voor? Rondje googelen op ‘Algemene Voorwaarden’ en je vindt genoeg. Wil je niet zomaar copy/pasten? Zoek dan naar een goede (juridische) partij die je hiermee kan helpen. Of wordt lid van de Beroepsvereniging Tekstnet. Want dan mag je hun algemene voorwaarden  klakkeloos overnemen.

Kost het jou moeite om goede afspraken te maken met opdrachtgevers over het gebruik van jouw teksten?